Historia szkoły

    W 1909 roku w Żyrakowie powstała jednoklasowa szkoła, która mieściła się w dzierżawionym
u Wojciecha Dziurgota domu. Tam też mieszkał pierwszy nauczyciel – Jan Szczeklik pochodzący
z Ocieki.

W następnym roku naukę w tej szkole pobierało 142 uczniów, a nad ich edukacją do 1928 roku czuwał tylko jeden pedagog, który zmieniał się corocznie. W 1914 roku mieszkanie W. Dziurgota spalono, a ówczesny nauczyciel został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa. O tych wydarzeniach czytamy w kronice prowadzonej od początku istnienia szkoły: „Wskutek wybuchu wojny europejskiej nauka szkolna w tym roku się nie odbywała. Spalono dom, w którym była szkoła, jako też mieszkanie nauczyciela (…). W tym roku rozpoczęto budowę nowej szkoły, której z powodu wojny nie ukończono”.
     Rok później zatrudniono po raz pierwszy „siłę żeńską” nauczycielkę Felicję Chrobakiewiczównę, którą przeniesiono z Nagoszyna, ze szkoły dwuklasowej do Żyrakowa do jednoklasowej. Jak czytamy dalej: „Witold Pieniążek, właściciel tej wsi, przeznaczył zniszczoną podczas inwazji rosyjskiej gorzelnię dworską na szkołę i mieszkanie dla nauczycieli”. W przystosowanie jej na potrzeby edukacji zaangażowała się cała społeczność żyrakowska, o czym informuje kronikarz „ stolarz z Dębicy naprawił drzwi, okno do klasy, cieśla tutejszy stawiał ławki, niewyheblowane deski na 4 cienkich patyczkach wskutek tego wkrótce odmawiały posłuszeństwa. Zaiste wśród (…) najprymitywniejszego urządzenia rozpoczęła się nauka. Dzieci przyniosły sobie stołki, inne niemające stały na ławkach. Nauczycielka z braku tablicy pisała na drzwiach, których jedna połowa była biała, a druga brązowa pomalowana”.

    Do budynku szkoły, którego budowę rozpoczęto w 1914 roku, przeniesiono się 3 X 1919r. Nie był on jednak jeszcze ukończony, dlatego nauka odbywała się co drugi dzień w Sali już umeblowanej. Szczodrość właściciela wsi umożliwiła ukończenie drugiej sali jeszcze przed wakacjami, zatrudniono także wtedy drugą nauczycielkę.

    Witold Pieniążek przez wiele lat „nie szczędził trudów i funduszy”, by budynek został całkowicie zagospodarowany i wyposażony, a prace remontowe kontynuowano w czasie każdych wakacji. Renowację szkoły umożliwiło również duże zaangażowanie mieszkańców wsi, a także uczniów.

    Od 1926 roku zaczęto organizować przedstawienia, a gromadzone fundusze przeznaczano na potrzeby szkoły i gminy. Przedstawienia te wzbudziły zainteresowanie całej społeczności żyrakowskiej, władz gminnych i rodziców.

    Od 1928 roku kierownikiem szkoły został Tadeusz Sygnarski, który podtrzymywał zastane tradycje i tworzył nowe zręby organizacji. I tak biblioteka, która początkowo liczyła 17 pozycji dla dzieci i 25 dzieł dla dorosłych, pod koniec roku 1929 powiększyła swoje zbiory do 110 pozycji dla młodszych i 51 dla starszych. Zorganizował również Spółdzielnię Uczniowską, LOPP , a także kursy dokształcające dla dorosłych w okresie zimowym. Odbywały się one osobno dla mieszkańców Woli Żyrakowskiej i Żyrakowa. Funkcjonował również Samorząd Szkolny.

    Tadeusz Sygnarski w historii lokalnej zaznaczył się jako gorący patriota, a dzięki niemu kronika szkoły stała się również źródłem wiedzy o ówczesnych wydarzeniach politycznych i reakcji społeczności na nie.

    O początkach II wojny światowej, w kontekście rozpoczęcia roku szkolnego pisze tak: „ Rok szkolny 1939/1940 pod złym znakiem. 1 IX wybuch wojny. Katastrofa. Okupacja Polski przez Niemcy i Rosję. Wojna błyskawiczna. Od 20 IX – 6 X w szkole kwateruje 120 Niemców ze zmotoryzowanej artylerii przeciwlotniczej. Przedtem magazyn wojsk polskich, mundurowanie rezerwistów z 5 p. L.K.O nauce nie ma mowy”.

   Tego roku uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego odbyło się 26 X z polecenia władz niemieckich. Miesiąc później nauczyciele zostali zmuszeni do podpisywania deklaracji lojalności, czego praktyczną konsekwencją w rok po tym wydarzeniu była zmiana podręczników do języka polskiego na pisemko „Ster „ oraz dwujęzyczne wersje świadectwa ukończenia szkoły.

 W latach czterdziestych wielokrotnie zamykano szkołę. Wpływ na to miały nie tylko wydarzenia związane z wojną, ale również wybuch epidemii tyfusu ( w związku z tym zamknięto także na 3 miesiące kościół ) czy też brak opału.

    W tym trudnym okresie powiewem nadziei wydawała się być wojna rosyjsko-niemiecka.
Po początkowych sukcesach III Rzeszy na skutek srogiej zimy wojska niemieckie zaczęły ponosić klęski i wycofywać się  z terenów ZSRR. Wkrótce, wskutek poniesienia ogromnych strat wśród żołnierzy, władze hitlerowskie wydały nakaz wyszukiwania ludzi o niemiecko brzmiącym nazwisku do trzeciego pokolenia wstecz.

    W Żyrakowie rozkaz ten mieli wykonać nauczyciele, jednak oni dopatrywali się w tym jedynie ostatecznej klęski wroga, o czym świadczą dobitne słowa kronikarza: „ To Prusaka nie uratuje!”. Również „w ustach ludu” powstała nowa wersja katechizmu Bełzy, która świadczy o wielkich nadziejach związanych z upadkiem okupanta:

                 -Cześć!

                 -Heil Hitler!

                  - Kto ty jesteś?

                 -Volksdeutch mały!

                 -Jaki znak twój?

                 -Krzyż złamany!

                 -Kto cię zrodził?

                 -Zawierucha!

                 -Co cię czeka?

                 -Gałąź sucha!

    W roku szkolnym 1944/45 przez Żyraków przebiegła linia frontu, co uniemożliwiło rozpoczęcie nauki, a kierownika szkoły zmusiło do ucieczki i ukrywania się aż do stycznia 1945 roku. Po powrocie zastał on wprawdzie nienaruszony budynek szkoły, choć z podziurawionym dachem, natomiast całe umeblowanie ulegało zniszczeniu. Jednak szkoła rozpoczęła pracę już w  dwa miesiące po powrocie Sygnarskiego, jako pierwsza z terenu.

    Tuż przed zakończeniem II wojny światowej na terenie Żyrakowa zaszły duże zmiany.  Ziemie Witolda Pieniążka zostały sparcelowane, a z odłączonych od Straszęcina, Żyrakowa i Woli Żyrakowskiej miała powstać odrębna parafia, której przyznano 3 ha ziemi. Szkoła natomiast otrzymała 2 ha ziemi.  Dzięki władzom gminnym, ogromnemu wkładowi pracy mieszkańców, a także nałożeniu podatków na uczniów udało się powoli odbudować straty spowodowane działaniami wojennymi. W 1950 roku, po 22 latach pracy w szkole w Żyrakowie, przeniesiono Tadeusza Sygnarskiego do Ocieki, a kierownicze stanowisko objął Tadeusz Kozioł, w kolejnym zaś roku Jan Pastuła. Rozpoczął on żmudne starania o rozbudowę szkoły, która była konieczna ze względu na małą ilość sal i rosnącą liczbę dzieci. Również grono pedagogiczne znacznie się powiększyło, a ponieważ brakowało dla nich mieszkań, nauczyciele zmuszeni byli wynajmować pokoje u żyrakowskich rodzin- nawet mieszkając w jednym pomieszczeniu z nimi.

  Walka o rozbudowę budynku trwała ponad 10 lat. Mimo braku administracyjnego zezwolenia, wybrano komitet rozbudowy szkoły. Jego przewodniczącym był pan Władysław Wodzień. Równocześnie gromadzono fundusze na ten cel – organizowano zabawy i przedstawienia, opodatkowano mieszkańców (30zł od ha). Oni sami zaś zobowiązali się do pracy na rzecz szkoły w czynie społecznym. Budowę rozpoczęto 15 II 1963r. i jak czytamy w kronice, prace szły powoli, z przerwami. Uroczystość odbioru szkoły była wielkim wydarzeniem gminnym, a odbyła się 19 VII 1965 roku.

  Pomimo ogromnego wysiłku wkładanego w budowę szkoły, a także mieszkań dla nauczycieli czy też zagospodarowania terenów wokół obiektu, prace pedagogiczne przebiegały wzorowo, o czym świadczy fakt, że wszyscy absolwenci kontynuowali naukę w szkołach średnich i zawodowych. Rozwijały się też organizację uczniowskie, odbywały się liczne „akademie odgórne”, zabawy i sportowe rywalizacje uczniów, także międzyszkolne.

  W historię szkoły wpisują się kolejni kierownicy i dyrektorzy placówki:

*1929-1951 Tadeusz Sygnarski- kierownik szkoły

*1951-1952 Tadeusz Kozioł- kierownik szkoły

*1952-1971 Jan Pastuła- kierownik szkoły

*1971- 1977 Zofia Pastuła-dyrektor szkoły

*1977-1978 Dionizy Jeleń-dyrektor szkoły

                       Jan Dziedzic-z-ca dyrektora

*1978-1981 Stanisław Stręk- dyrektor

                       Elżbieta Ferenc –z-ca dyrektora

*1981-1984 Jan Dziedzic- dyrektor

                       Elżbieta Ferenc- z-ca dyrektora

*1984-1985 Maria Stopa-dyrektor

*1985-1986 Krystyna Osak- dyrektor

*1986-1988 Zbigniew Osuch- dyrektor

*1988-1991 Elżbieta Ferenc- dyrektor

*1991-1999 Elżbieta Zaczyk- dyrektor

                       Zofia Starzyk - wicedyrektor (1994-1997)

*1999-2002 Elżbieta Zaczyk- dyrektor szkoły podstawowej

                        Elżbieta Ulak – wicedyrektor (1999 – 2002)

*1999-2002 Robert Paleczny- dyrektor gimnazjum

*2002-2003 Elżbieta Ulak- dyrektor szkoły podstawowej

*2002-2003 Elżbieta Zaczyk- dyrektor gimnazjum

*2003-2007 Elżbieta Zaczyk- dyrektor zespołu szkół

                      Elżbieta Ulak- wicedyrektor

*2007-nadal Elżbieta Ulak- dyrektor zespołu szkół

   2008-nadal Robert Paleczny -wice dyrektor

    Na trwałe w kalendarzu wpisują się kolejne imprezy szkolne: Dzień Babci, zabawy karnawałowe, jasełka, zajęcia zorganizowane w okresie ferii zimowych, konkursy, w których uczniowie niejednokrotnie zdobywają czołowe miejsca w gminie i powiecie. Cały czas szkoła podtrzymuje współpracę ze środowiskiem, organizując różne przedstawienia i akademie okolicznościowe.

    W 1996 roku rozpoczęto modernizację budynku poprzez dobudowę nowego  skrzydła, którą zakończono 2 lata później. Przecięcie biało-czerwonej wstęgi było najbardziej uroczystym od wielu lat zainaugurowaniem kolejnego roku szkolnego. Wkrótce potem, zgodnie z reformą oświaty, utworzono dwie odrębne placówki – Publiczną Szkołę Podstawową i Publiczne Gimnazjum. Od 2003 roku obie szkoły funkcjonują jako Zespół Szkół Publicznych.

    W roku 2006 do istniejącego już obiektu dobudowano nowoczesną halę sportową. Uroczyste oddanie do użytku miało miejsce 28.01.2006r. Od tej pory hala sportowa służy nie tylko uczniom naszej szkoły, ale korzystają z niej też mieszkańcy gminy i spoza niej, gdyż obiekt jest udostępniony również w godzinach popołudniowych.

    Kolejnym znaczącym wydarzeniem w historii placówki było przystąpienie do współfinansowanego przez Unię Europejską projektu „Szkoła wielu możliwości”, który był realizowany od 01.02.2010 roku do 31.07.2012 roku. Efektem udziału w tym programie jest pozyskanie wielu atrakcyjnych pomocy dydaktycznych, w które doposażono placówkę. Dzięki różnorodnym zajęciom uczniowie mogli rozwijać swoje zainteresowania i pasje, poszerzać wiedzę, wyjeżdżać do kin, teatrów oraz na dalsze wycieczki turystyczno-krajoznawcze.

    Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców i jednocześnie troszcząc się o ciągły rozwój placówki Uchwałą Rady Gminy z dnia 29 lipca 2011r. utworzono Publiczne Przedszkole, którego uroczyste otwarcie nastąpiło 12 września 2011r.

    Od tego też roku  w skład Zespołu Szkół wchodzą: Publiczne Przedszkole, Publiczna Szkoła Podstawowa i Publiczne Gimnazjum. Dyrektorem placówki jest mgr  Elżbieta Ulak, a funkcję wicedyrektora pełni mgr Robert Paleczny.

    Obecnie w szkole pracuje 33 nauczycieli, w tym pedagog, bibliotekarz, opiekun świetlicy. Placówka posiada bogate zaplecze dydaktyczne. Sprawnie działają organizacje uczniowskie i koła zainteresowań – SU, sklepik , kluby sportowe „Orły” i „Feniks”, SKO, Caritas. Prowadzone są zajęcia wyrównawcze i rozwijające zainteresowania uczniów.

    Nadrzędnym celem szkoły jest kształcenie uczniów i wyposażenie ich w umiejętności niezbędne do funkcjonowania w dynamicznie rozwijającym się świecie. Realizując funkcję dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, szkoła dąży do wprowadzenia młodych ludzi w różnorodne dziedziny życia i nauki, a także zapewnia im możliwość atrakcyjnego spędzania czasu, rozrywki i odpoczynku. Podejmuje starania o zapewnienie najnowszej i aktualnej oferty edukacyjnej i przyjmuje szczególną odpowiedzialność za zaspokojenie potrzeb młodzieży, wprowadzenie ich do życia w społeczeństwie i kulturze polskiej oraz przygotowania  do samodzielnego myślenia i działania we współczesnym świecie.